Në epokën dixhitale, fëmijët kanë qasje pothuajse të pakufizuar në botën online. Nga platformat e rrjeteve sociale te videot virale dhe reklamat e fshehura, çdo klikim mund t’i ekspozojë ata ndaj përmbajtjeve të papërshtatshme. Ky realitet po bëhet gjithnjë e më shqetësues për prindërit, edukatorët dhe profesionistët e shëndetit mendor, pasi ndikimet e këtyre përmbajtjeve nuk janë vetëm të momentit, por afatgjata dhe shpesh të padukshme.
Tabela e përmbajtjes
Çfarë përmbajtje po u dëmton fëmijëve?
Ekspozimi ndaj materialeve të papërshtatshme nuk kufizohet vetëm në pornografi apo dhunë grafike. Ai përfshin përmbajtje që promovon vetëlëndimin, përdorimin e drogës, sjellje të rrezikshme sociale dhe stereotipe destruktive që ndërtojnë identitete të shtrembëruara.
“Përmbajtja që fëmijët shohin nuk është vetëm argëtim — është edukim i paautorizuar që ndikon në vetëvlerësimin, besimet dhe sjelljet e tyre.”— Dr. Jean Twenge
Ndikimet më të zakonshme të përmbajtjes së papërshtatshme
-
Dëmtim psikologjik: Përmbajtja traumatike mund të shkaktojë stres, ankth dhe depresion, si dhe ndjenja faji që fëmijët nuk arrijnë të përpunojnë siç duhet.
-
Desensitizim ndaj dhunës: Ekspozimi i përsëritur ndaj sjelljeve agresive apo ekstreme i bën fëmijët më të pandjeshëm ndaj dhunës reale.
-
Seksualizim i parakohshëm: Fëmijët që shohin përmbajtje me ngjyrim seksual më herët sesa duhet, shpesh zhvillojnë ide të shtrembëruara për trupin, marrëdhëniet dhe veten.
-
Vetëvlerësim i ulët: Rrjetet sociale kontribuojnë në krahasime të vazhdueshme dhe ndjenjën se “nuk je mjaftueshëm”, duke nxitur çrregullime të imazhit të trupit.
-
Rreziqe të privatësisë: Ndarja e informacionit personal pa kuptuar pasojat i ekspozon fëmijët ndaj mashtrimeve, përndjekjes apo abuzimeve.
Faktorë që rritën ekspozimin: pandemia dhe varësia nga ekranet
Pandemia COVID-19 nxiti një rritje dramatike të kohës së kaluar para ekranit. Sipas një raporti nga UNICEF (2021), mbyllja e shkollave dhe izolimi social shtynë rreth 1.5 miliardë fëmijë në botë të përdorin mediat online si burim edukimi dhe ndërveprimi.
“Sa më shumë kohë kalojnë fëmijët në internet, aq më të ekspozuar janë ndaj përmbajtjes që nuk është as edukative e as e sigurt.” — UNICEF, 2021
Kjo rritje e përdorimit ka bërë që fëmijët të përballen më shpesh me përmbajtje të papërshtatshme pa filtra apo ndihmën e të rriturve.
Si mund të veprojnë prindërit?
Fëmijët nuk kanë ende mjetet për të vlerësuar dhe filtruar informacionin online. Këtu qëndron roli kyç i prindërve:
-
Zbatoni kontrolle prindërore në pajisje dhe platforma për të kufizuar përmbajtjen që mund të shfaqet.
-
Kultivoni një dialog të hapur me fëmijët për të diskutuar përvojat e tyre online pa frikë nga ndëshkimi.
-
Mësoni mendimin kritik: Edukoni fëmijët si të dallojnë burimet e besueshme nga ato manipuluese.
-
Shpjegoni privatësinë: Ndihmojini të kuptojnë se çdo informacion që ndajnë mund të qëndrojë përgjithmonë në internet.
-
Përcaktoni kufij kohorë: Balanconi kohën online me aktivitete të botës reale.
-
Bëhuni shembull: Përdorni vetë mediat dixhitale në mënyrë të matur dhe diskutoni hapur rreth përmbajtjes që konsumoni.
-
Filloni edukimin e sigurisë dixhitale në moshë të hershme.
-
Krijoni një ambient ku fëmijët ndihen të sigurt për të treguar kur shohin diçka që i shqetëson.
-
Përdorni programe dhe aplikacione që promovojnë përmbajtje edukative dhe të përshtatshme për moshën.
-
Rishikoni rregullisht historikun e përdorimit dhe aplikacionet e instaluara.
-
Kërkoni ndihmë profesionale nëse vëreni ndryshime të papritura në sjelljen e fëmijës.
Mos ia lini algoritmit edukimin e fëmijës suaj. Sot është koha të veproni: bisedoni me fëmijën tuaj për përvojat e tij online, vendosni rregulla të qarta dhe më e rëndësishmja, bëhuni mbështetja që ai ka nevojë për të lundruar i sigurt në botën dixhitale.
